Στο πλαίσιο των διαδικασιών της πράσινης μετάβασης, ιδιαίτερο ρόλο αποτελούν οι λιμενικές δραστηριότητες οι οποίες πρέπει να επινοηθούν εκ νέου ούτως ώστε να είναι συμβατές με τα σύγχρονα λιμενικά δεδομένα συναρτώμενα με την πράσινη μετάβαση, την ψηφιοποίηση και την χρήση νέων τεχνολογιών που να έχουν μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η πλήρης αντίληψη των νέων δεδομένων, της οικολογίας, της γαλάζιας και κυκλικής οικονομίας από τους εμπλεκόμενους λιμενικούς φορείς αποτελούν αρχή εκ των ων ουκ άνευ για την τήρηση των σκοπών και στόχων της πράσινης μετάβασης και της διαδικασίας απανθρακοποίησης και απομείωσης των επιπτώσεων προς το περιβάλλον από τις λιμενικές δραστηριότητες.
Τα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν από τις αρμόδιες λιμενικές αρχές περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αντίληψη της αναγκαιότητας της πράσινης μετάβασης των λειτουργιών τους αλλά και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που αφορούν, για παράδειγμα, στην άνοδο της στάθμης του νερού που προφανώς επηρεάζει ζητήματα που αφορούν στα βυθίσματα λιμενολεκανών, τα ιζήματα που μεταφέρονται, τις υποδομές και αναδομές των λιμανιών, διάβρωση παράκτιων λιμενικών περιοχών, τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες που δυνατόν να επηρεάσουν την λειτουργία λιμένων και την ναυσιπλοϊα προς και από τα λιμάνια και στις συνέπειες της για το σύνολο της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Τα δεδομένα και οι προβλέψεις που έχουμε ενώπιον μας καταδεικνύουν την ευπάθεια των λιμανιών και των παράκτιων περιοχών γενικότερα που αναμένεται να αυξηθεί στα επόμενα χρόνια στη βάση των κλιματικών αλλαγών. Αυτά πρέπει να εξετάζονται με συντονισμένο, εξειδικευμένο και ολιστικό τρόπο ούτως ώστε οι σχεδιασμοί ανάπτυξης των λιμένων και των λιμενικών περιοχών αλλά και οι υφιστάμενες δομές να μπορούν να ανταπεξέλθουν στους κινδύνους που ενυπάρχουν. Οι αναπτυξιακές πολιτικές πρέπει να είναι διφυείς: πρώτον, προς την κατεύθυνση της πράσινης μετάβασης και δεύτερον προς την κατεύθυνση της προσαρμογής στα νέα δεδομένα που παρουσιάζονται. Προφανώς, τέτοιες στρατηγικές πρέπει να συνεπικουρούνται από την χρήση νέων τεχνολογιών, όπως για παράδειγμα της τεχνητής νοημοσύνης, ψηφιοποίησης, και της κυκλικής και γαλάζιας οικονομίας.
Τα λιμάνια του αύριο οφείλουν να αναπτύσσονται στη βάση των διαδικασιών της πράσινης μετάβασης, σεβόμενα το περιβάλλον και τις παραλιμένιες περιοχές και τοπικές κοινωνίες και συμβάλλοντας με τις δραστηριότητές τους στην μετάβαση στα νέα δεδομένα που έχουν οριοθετηθεί πιο πάνω. Προς τούτο, τονίζεται η σημασία των συνεργειών και κοινοπραξιών με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της ναυτιλίας και των χερσαίων μεταφορών που επίσης οφείλουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Η χρήση, για παράδειγμα, καθαρών καυσίμων, η παροχή ενέργειας από τα κρηπιδώματα σε ελλιμενισμένα πλοία προερχόμενη από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, η ψηφιοποίηση και η αξιοποίηση νέων τεχνολογιών που αυξάνουν την παραγωγικότητα, τον χρόνο ελλιμενισμού, την ανακύκλωση και την κυκλικότητα, την διαχείριση αποβλήτων και την προστασία από ρύπανση του θαλασσίου περιβάλλοντος αποτελούν παράγοντες που συντείνουν στην ανάπτυξη των λιμένων στο πλαίσιο των διαδικασιών της πράσινης μετάβασης.
Του Δρα Αντώνη Στυλιανού, Λέκτορα Νομικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, LL.B Law (Bristol), Ph.D in Law – International Law and Human Rights (Kent), Διευθυντής Μονάδας Νομικής Κλινικής Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
